A limited number of Smart City initiatives in the security domain move from innovation to implementation

In Nederland wordt de afgelopen jaren veel geëxperimenteerd met door technologie en data gedreven innovatie rond veiligheidsvraagstukken in steden, meestal onder de noemer ‘Smart City’. Vaak gebeurt dit in proeftuinen, living labs, of in de vorm van een pilot. Echter, de operationele implementatie van succesvolle innovaties die uit die experimenten voortkomen en welke maatschappelijk van grote waarde kunnen zijn, blijft tot nu toe beperkt. Een van de speerpunten van de Impact Coalitie Safety & Security is om het aantal initiatieven dat van innovatie tot implementatie en opschaling komt te vergroten. Dit onderzoek vormt een bijdrage aan deze doelstelling, door te analyseren of de constellatie van actoren (de betrokken partijen en hun rollen) een bijdrage kan leveren aan de succesvolle implementatie van Smart City initiatieven in het veiligheidsdomein.

Uit dit onderzoek komt ten eerste naar voren dat maar een beperkt aantal Smart City initiatieven met een veiligheidstoepassing doorsijpelt van innovatie naar operationele implementatie. Verder blijkt dat in de implementatiefase gemiddeld een stuk minder actoren betrokken zijn (gemiddeld 7) dan in de innovatiefase (gemiddeld 13). Daarnaast neemt ook de diversiteit in het typen betrokken actoren af in implementatiefase. In de innovatiefase zijn private partijen, lokale en nationale publieke partijen, non-profit organisaties en kennisinstellingen altijd aanwezig. Echter, in de implementatiefase zijn enkel private partijen en lokale en nationale publieke partijen altijd aanwezig. Figuur 1 geeft het verschil tussen de twee fasen goed weer. Hierin valt ten eerste op dat kennisinstellingen in de implementatiefase niet meer aanwezig zijn. Dit lijkt logisch, aangezien kennisinstellingen vooral nodig zijn voor kennisverlening tijdens het innoveren. Dit betekent echter wel dat het succes van de implementatiefase niet gemonitord wordt door onderzoeksinstellingen. Ten tweede valt op dat burgers in de implementatiefase vrijwel niet meer betrokken zijn, wat kan impliceren dat hun betrokkenheid voornamelijk gebruikt wordt om draagvlak te creëren tijdens het innovatietraject. Ten terde valt op dat m.b.t. private partijen in de innovatiefase voornamelijk grote bedrijven en startups/scaleups betrokken zijn, maar in de implementatiefase voornamelijk grote bedrijven en MKB betrokken zijn.

Probleem vs. oplossing: In Smart City ontwikkeling ligt nog te vaak de focus op de technologische oplossing, in plaats van een maatschappelijk probleem dat door alle partijen, en voornamelijk door de probleemeigenaar, als prioriteit gezien wordt. Dit leidt ertoe dat er niet genoeg prioriteit aan het initiatief wordt gegeven op de lange termijn, wat operationele implementatie kan belemmeren.

Rolverdeling: Er wordt vaak geen duidelijke rolverdeling vastgesteld, en partijen weten dus ook niet goed wat ieders rol is. Dit leidt ertoe dat men ook elkaars belangen en visie niet kent, dat men elkaar niet 5 altijd begrijpt, en dat men ook niet weet wat men van elkaar kan verwachten. Dit kan leiden tot vertraging in een Smart City initiatief.

Juridische knelpunten: Juridische vraagstukken over bijvoorbeeld doelbinding van camera’s/sensoren, privacy, koppeling van databases, of het organiseren van publiek-private samenwerking zijn veelvoorkomend en kunnen tot vertraging leiden. Hierdoor kan het vertrouwen in elkaar en in het initiatief afnemen, wat de uiteindelijke operationele implementatie kan belemmeren.

Opvolging: Beperkte opvolging van verzamelde data/meldingen (denk aan druktedata of sensordata over geluidsoverlast) door bijvoorbeeld beperkte capaciteit of juridische vraagstukken kan de succesvolle implementatie van Smart City initiatieven belemmeren. Beperkte betrokkenheid en bewustwording vanuit de operationele kant wordt gezien als een belangrijke factor hierin.

Publiek-private samenwerking: Gemeenten bedenken vaak niet vooraf aan de innovatiefase welke rol ze willen innemen, waardoor het voor private partijen lastig kan zijn om te bedenken waar de gemeente uiteindelijk naartoe wil. Daarnaast kan publiek-private samenwerking voor private partijen een knelpunt zijn in de opschaling, omdat ambtenaren terughoudend kunnen zijn wanneer er commerciële belangen spelen. Interne betrokkenheid binnen gemeenten: Samenwerking tussen afdelingen binnen gemeenten verloopt vaak moeizaam. Rollen en belangen zijn divers en verdeeld over meerdere afdelingen. Er is dus niet 1 aanpak die voor iedereen werkt. Daarnaast bestaan er mentaliteitsverschillen. De innovatieafdelingen brengen energie en denken vanuit de oplossing, terwijl de afdelingen die probleemeigenaar zijn (Veiligheid of Openbare Ruimte) focussen op het inregelen van processen voor de lange termijn.

Burgerparticipatie: Burgerparticipatie wordt door gemeenten ervaren als ingewikkeld. Op korte termijn worden burgers vooral betrokken om draagvlak te creëren. Het lange termijn doel is om constant te evalueren, i.v.m. mogelijk veranderende behoeften van bewoners. Veelvoorkomende knelpunten zijn dat burgers een beperkt voorstellingsvermogen hebben, dat ze het niet altijd als prioriteit zien/interesse hebben, en dat ze snel in ‘big brother’ gedachten springen.